muzyka roztocza

Harbuz Tadeusz




Henryk Welcz 
Tadeusz Harbuz – muzykant i kapelmistrz z Majdanu Górnego
 
 
Tadeusz Harbuz urodził się w 1931 roku w Majdanie Górnym koło Tomaszowa Lubelskiego w wielodzietnej rodzinie chłopskiej. Matki swojej nie pamięta, ponieważ zmarła gdy miał 9 miesięcy. Ojciec był stolarzem i jednocześnie gospodarował na niewielkim kawałku pola, było to nie wystarczające jak na potrzeby dużej rodziny. Z opowiadań ojca wiedział o dziadku i pradziadku, którzy po ciężkiej pracy na roli muzykowali. Grali różne melodie ludowe na flecie i dwurzędowej harmonii. Na tej samej harmonii grał potem ze słuchu ojciec pana Tadeusza – Marcin Harbuz.
W tej samej wsi i okolicach mieszkało kilkunastu znanych i cenionych przez społeczność wiejską muzykantów, którzy jak się potem okazało mieli duży wpływ, na kształtowanie i rozwój jego zainteresowań muzycznych. Jednym z nich był rolnik Jan Mazurek, który jednocześnie prowadził w blisko położonym Tomaszowie Lubelskim Orkiestrę Dętą Ochotniczej Straży Pożarnej, miał też małą kapelę weselną złożoną z muzyków tej orkiestry. Jak to wtedy bywało mały chłopiec Tadeusz zasłuchiwał się w grę dorosłych i zapragnął zrobić sobie własny instrument – skrzypce takie jakie widział na odpuście u wędrownego kramarza. Wykorzystał deski ojca stolarza i jego nieobecność w domu konstruując swój pierwszy instrument. To zdarzenie miało taki finał, że ojciec kupił mu na 2 tygodnie przed Wielkanocą, od muzykanta ze wsi prawdziwe skrzypce. Nauczył się na nich zgodnie życzeniem ojca grać ze słuchu melodie pieśni wielkanocnych, które wykonał zgodnie z miejscową tradycją na Białej Górze w pierwszym dniu Świąt Wielkanocnych. Pierwszym jego nauczycielem muzyki z nut był legendarny Jan Mazurek - kapelmistrz carskiej orkiestry dętej. Po wyjeździe Mazurka następnym nauczycielem był wiejski muzykant Jan Marguła.
Niedługo wybuchła wojna, w czasie której nie rozstawał się ze skrzypcami, a w roku 1944 założył swój pierwszy zespół 4 – osobową kapelę, która przygrywała na majdańskim podwórku, przeważnie w niedzielne popołudnie. Ta muzyka rozbrzmiewała na całą wieś, przyciągając tak młodych jak i starszych. Zaczęły się występy na weselach i zabawach. Po zakończeniu wojny dowiedział się o 2-3 miesięcznych kursach organizowanych dla muzyków amatorów przez Ludowy Instytut Muzyczny w Łodzi i ukończył w 1949 roku III stopień kursu. W 1950 roku wyjechał do pracy do Nowej Huty i tam podjął się prowadzenia orkiestry. Okazało się wtedy, że ma absolutny słuch muzyczny, dużą pamięć muzyczną i dużą swobodę manualną, przydatną do gry na różnych instrumentach muzycznych. W latach 1952- 1954 odbywał służbę wojskową w Mrągowie, gdzie grał w Pułkowej Orkiestrze Wojskowej, w której był waltornistą. Ponadto w zespole jazzowym przy tej orkiestrze grał na kontrabasie.
Po odbyciu służby wojskowej Tadeusz Harbuz wrócił do Tomaszowa i zaczął pracę w organizacji „Służba Polsce” i zaczyna prowadzić na terenie miasta i całego powiatu szkolne zespoły instrumentalne. Kończy w tym czasie zaocznie liceum i gra na różnych instrumentach w Orkiestrze Dętej przy OSP w Tomaszowie. Po odbyciu kursu kapelmistrzowskiego w 1965 roku obejmuje na 25 lat prowadzenie orkiestry dętej. Otrzymuje w tym czasie wiele dowodów uznania dla swojej działalności organizacyjnej. W 1969 roku otrzymuje uprawnienia instruktora kategorii pierwszej w specjalizacji kapelmistrza orkiestr dętych.
Tworzy własne utwory bazujące na miejscowym folklorze. Najbardziej znane z nich to: Hejnał Tomaszowski – napisany na 1000 – lecie Polski, walce „Biała Góra”, „Grażyna”, marsze żałobne m.in. „Na wieki”, „Titanic”. Zbiera też zapisując słowa i transkrypcje nutowe melodii z Majdanu Górnego i okolic.
Prowadzona przez niego orkiestra dęta daje przeciętnie 50 występów rocznie.
W terenie zorganizował i wyszkolił następne orkiestry w Budach, Tarnawatce, Żwiartowie, Wożuczynie, Ulhówku, Machnowie i Narolu. W szkołach tworzył dziecięce zespoły mandolinowe, ze skrzypcami, gitarami, akordeonami i bandźolami. W roku 1968 tworzy kapelę tzw. stylizowaną, czyli grającą repertuar ludowy z nut na zapotrzebowanie konkursu i występu na Festiwalu Kapel w Kazimierzu Dolnym. Gra sam w niej na kontrabasie, na skrzypcach natomiast Aleksander Kowal, na akordeonie Kowal Mieczysław a Józef Herda na bębnie. Później skład zespołu wzbogacały instrumenty dęte, grali na nich muzycy z Majdanu Górnego, członkowie dużej orkiestry dętej OSP Tomaszów Lubelski. Sam Tadeusz Harbuz grał praktycznie na każdym dętym instrumencie: najczęściej na puzonie, trąbce, saksofonie, tubie, waltorni, sięgał też po akordeon, w zależności od zapotrzebowania, składu zespołu i własnej ochoty. Był otwarty na zapotrzebowanie w danej chwili na określonego muzyka do gry w kapeli i sięgał wtedy chociażby po kontrabas /kapela Kimaka z Woli Gródeckiej/, czy skrzypce /kapela Bednarzy/.Grali też z nim inni znani w regionie tomaszowskim muzycy jak: Stanisław Kowal – skrzypce, klarnet i akordeon, Aleksander Kowal – skrzypce, Stanisław Harbuz – trąbka, Mieczysław Kogut – sax alt, Stanisław Borowiec – sax tenor, Mieczysław Kowal – akordeon, Józef Kowal – akordeon, Józef Mandziuk – klarnet, trąbka, bracia Czabanowie –trąbki, Antoni Cioch – dżaz, Marian Fus – klarnet, saksofon. Po przejściu na emeryturę w 1990 roku nadal prowadzi małe zespoły muzyczne dęte, gra też z Kapelą Bednarzy na skrzypcach. Dokonał wielu nagrań radiowych do tej pory trudno dostępnych, obecnych w archiwach radiowych, telewizyjnych i prywatnych zbiorach. Zdjęcia Tadeusza Harbuza, jego orkiestr dętych ,innych grających z nim muzykantów, obrazki z wesel na których grał, jego wspomnienia znalazły się w książce Andrzeja Bieńkowskiego „Sprzedana muzyka” i „ Jadąc przez Roztocze”.
 

 
Tadeusz Harbuz z kapelą na weselu foto z zasobów Archiwum Muzyki Wiejskiej. Patrz:
Patrz: http://archiwummuzykiwiejskiej.pl/index.php?count=4&fraza=Harbuz%20Czes%C5%82aw&sel=3&id_regionu=6&pak=4h0h318h363h36ch3d6 

 
 
Tomaszów Lubelski, lata 80. Czesław Harbuz (baraban), Tadeusz Harbuz, Aleksander Kowal (skrzypce), Józef Kowal (akordeon), Stanisław Kowal (klarnet)
 foto z zasobów Archiwum Muzyki Wiejskiej. Patrz: http://archiwummuzykiwiejskiej.pl/index.php?count=4&fraza=Harbuz%20Czes%C5%82aw&sel=2&id_regionu=6&pak=4h0h318h363h36ch3d6

 
 
 
 
Marcin, Czesław, Tadeusz i Henryk Harbuzowie. foto z zasobów Archiwum Muzyki Wiejskiej. Patrz: http://archiwummuzykiwiejskiej.pl/index.php?count=4&fraza=Harbuz%20Czes%C5%82aw&sel=1&id_regionu=6&pak=4h0h318h363h36ch3d6
 
Bibliografia:
 
Bieńkowski Andrzej: Sprzedana muzyka. Wydawnictwo Czarne,
2008.Bieńkowski Andrzej: Jadąc przez Roztocze, Muzyka Odnaleziona, książka i CD, 2009.
Tomaszowska Straż Pożarna 1907 - 2007. Tomaszów Lubelski, 2007.
Welcz Henryk: Aleksander Kowal – skrzypek z Majdanu Górnego. tekst niepublikowany.
 
 
 
 
 
Zobacz również

Copyright 2012-2021 Towarzystwo dla Natury i Człowieka.  
fotografia w nagłówku: Marcin Pietrusza