muzyka roztocza

Bednarz Ignacy i Kapela Bednarzy




Kapela rodzinna z Nowej Wsi, powiat Tomaszów Lubelski, działała w latach 1920-1980 z kontynuacją do czasów współczesnych Jej założycielem i prowadzącym był

Ignacy Bednarz, 1908-1983, skrzypek, ale także organista.

Był kontynuatorem tradycji muzycznych zarówno wsi (koloniści z Rzeszowskiego), jak i całej rodziny. Dziadek Marcin Bednarz grywał na weselach i zabawach, robił również skrzypce własnej konstrukcji, tzw. oktabki, dłubane w jednym kawałku drewna. Matka Marianna pochodziła z muzykalnej rodziny Iwanickich, śpiew towarzyszył jej niemal każdym zajęciom domowym. Antoni Bednarz wziął ślub z Marianną w 1882 r. w Gródku. W wieku 8 lat Ignacy zbudował swój pierwszy instrument – była to deska z naciągniętymi strunami z drutu telefonicznego i końskiego włosia. Nowe, lepsze skrzypce zrobił młodemu muzykowi wuj Antoni Iwanicki. Dziewięcioletni Ignacy uczył się grać sam – podpatrując starszych grajków. "Jak jechało wesele to biegłem koło fury muzykantów z pięć kilometrów.1 Wyróżniając się dobrym słuchem, zaczął grywać w kapelach Wyjazdacza, Bieleckiego i Paska jako bębnista. Równocześnie dużo ćwiczył na skrzypcach i wkrótce zaczął pełnić funkcję II skrzypka w kapeli A. Kamińskiego, chodził także z kolędnikami, z Szopką i z Rajem.2 

W 1919 za pieniądze zarobione na kolędowaniu i na weselach kupił sobie nowe skrzypce fabryczne od Wincentego Sroki. Grywał już wtedy jako pierwszy skrzypek. Mając l2 lat – jak sam mówi „bił miejscowych skrzypków na głowę."

"Miałem sześciu braci i siostrę. Bracia zdolni byli, szewcy, krawcy, mechanicy, muzykanci... Franciszek robił skrzypce i bębny, a Marcin i Józef okucia. Józef bębnił, Franciszek grał na drugich skrzypcach, ja na pierwszych, prawie kapela."  W 1922 r. bracia Ignacego zrobili pierwszy bęben i w ten sposób stworzono kapelę nazywaną stopniowo Kapelą Ignacego Bednarza, a potem Kapelą Bednarzy. „Ignacy chodził ze swoja kapelą z wesela na wesele, a bywało i tak, że do domu wracał po dwóch tygodniach.” Przez tak częste grania zyskał dużą biegłość techniczną na swym ulubionym instrumencie. Ożenił się w wieku 42 lat, wcześniej na żeniaczkę "brakowało czasu".

"Nikt nie znał nut, dopiero jak trochę pograłem kupiłem w 1925 Szkołę na skrzypce". Pierwsze dziesięć lat chodził grać z werechańską orkiestrą dętą, a potem zorganizował orkiestrę w swojej wsi. "Po wojnie muzykanci musieli grać to, co modne. Nauczyłem dużo osób. Na skrzypcach, harmonii, kornecie, flecie, dętych. Może z pięćdziesiąt."

Skład instrumentalny kapeli Bednarzy w różnych okresach:

  • 1920 – 1928 skrzypce I i II, bęben
  • 1928 – 1938 skrzypce, klarnet I II, kornet baryton, tenor I i II
  • 1938 – 1950 skrzypce I i II, flet, bęben
  • 1950 – 1960 skrzypce, flet, kornet, alt, bas
  • 1960 – 1975 skrzypce, bęben
  • 1975 – 1979 skrzypce I i II, flet, kontrabas, bęben

W roku 1935 Ignacy rozpoczął pracę jako organista (samouk) w parafii Podhorce i pracował tam do końca życia. W okresie powojennym prowadził na Nowej Wsi kółko teatralne i chór mieszany. W wolnych chwilach i w niedzielę uczył grać na różnych instrumentach młodzież.

W latach 60-tych działalność kapeli osłabła. W latach 70-tych zespół powrócił do grania, ale już bardziej na scenach licznych wtedy regionalnych festiwali, cieszył się w regionie popularnością, zdobywał nagrody, uświetniał uroczystości.

Antoni Bednarz (1927) – bęben, flet poprzeczny drewniany, gra także na skrzypcach, mieszka w Tomaszowie.

Pod koniec istnienia kapeli uczestniczyli w niej także: Żelisław Bednarz – bębenek, Stanisław Kamiński – II skrzypce, Mieczysław Bielecki – kontrabas, Krystyna Bednarz – solistka, Bolesław Bednarz – akordeon, Maria Sobańska - śpiew

W 1996 r. w Kazimierzu grali w następującym składzie: Mieczysław Bielecki - skrzypce, Antoni Bednarz - flet, Władysław Szymczuk - skrzypce sekund, Henryk Czop - kontrabas, Stanisław Bednarz - bębenek

 

 

Kapela Bednarzy w Płocku 1978. (foto za Archiwum Muzyki Wiejskiej)

 

Kapela Bednarzy ok 1980. Bednarz Antoni(flet) (na dole, po lewej) Bednarz Bolesław(akordeon) Bednarz Ignacy(skrzypce) (na dole po prawej)Bednarz Krystyna(śpiew)Bednarz Żelisław(baraban), Bielecki Mieczysław(kontrabas), Kamiński Stanisław(skrzypce). Foto z zasobów Archiwum Muzyki Wiejskiej

Nagrody:

  • 1975 – 1 miejsce dla Kapeli Bednarzy na FKiŚL w Kazimierzu
  • 1978 – Złota Baszta tamże dla Ignacego Bednarza jako skrzypka-solisty
  • 1983 - 1 miejsce dla Kapeli z Podhorców na OFKIŚL w Kazimierzu

Dyskografia:

  • Muzyka Źródeł. Lubelskie, Polskie Radio RCKL 1997 (Suwak, Podróżniak zwany zawiślakiem)
  • Jadąc przez Roztocze, Muzyka Odnaleziona 2009 (Suwak „Graj na cały smyczek”, nagranie z lat 80-tych, już bez Ignacego)
  • Lubelskie. Polska pieśń i muzyka Ludowa. Źródła i materiały. cz. VI. Muzyka instrumentalna, red. Agata Kusto, CD dołączone do tomu (Suwak, Suwak, Podróżniak „Jechałem z Poturzyna”, Melodia przyśpiewkowa)
Bibliografia:
  • 1 informator XIII FKIŚL w Kazimierzu, Bierze skrzypce i gra, notka o Ignacym Bednarzu autorstwa Zdzisława Toczyńskiego
  • Bogusław Zapalski, Kapela Ludowa Bednarzy z Nowej Wsi przy Gminnym Ośrodku Kultury w Podhorcach woj. zamojskie - historia, instrumentarium, repertuar, praca magisterska. Na podstawie tej pracy powstała monograficzna strona Kapeli w internecie (kapelabednarzy.art.pl), według której powstał z kolei powyższy wpis
  • Lubelskie. Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały. cz. VI. Muzyka instrumentalna, red. Agata Kusto: obszerne notki biograficzne: Antoni Bednarz - s. 82, Ignacy Bednarz - s. 84 (opracowane przez Agatę Kusto i Zenona Kotera);  Charakterystyka i historia kapeli (autorstwa Zenona Kotera), s.103; liczne zapisy nutowe repertuaru Ignacego Bednarza: polki (18 - m.in. „Dawna” Starodawna” „Stukana”' „Galopka”), oberki (m.in. „Po czterech stronach”, „Iwanickiego”, Kądziołecka”, „Nasz”, „Goraj na cały smyczek”, „Suwak” , Z tamtej strony”), suwaki, podróżniaki ( m.in. „Jechałem z Poturzyna”), melodie przyśpiewkowe; zapisy nutowe Kapeli Bednarzy (polka „Krakowska”) – rozpisana na instrumenty.

Archiwa:

  • Polskie Radio RCKL
  • IS PAN, Piotr Dahlig, 24 nagrania na razie niedostępne w CADIS
  • Muzeum Wsi Lubelskiej (1977)
  • Archiwum rodziny Bednarzy

 Materiały w sieci:

 

 

 

 

Ignacy Bednarz - Polka "A wy moje gąsacie"
Ignacy Bednarz - Przyśpiewkowa "Dobrze mi się zdarzyło"
Ignacy Bednarz - Suwak
Ignacy Bednarz - Suwak 2
Zobacz również

Copyright 2012-2021 Towarzystwo dla Natury i Człowieka.  
fotografia w nagłówku: Marcin Pietrusza